'Je gedrag veranderen gaat niet vanzelf'

Ze hebben elkaar nooit eerder ontmoet, Miloushka en Iris, maar vanaf de eerste minuut is het een geanimeerd gesprek. Al snel blijkt dat ze beiden uitgaan van hetzelfde mechanisme: langdurige stress leidt tot zowel lichamelijke als psychische klachten, doordat je lichaam niet genoeg energie heeft om de hele tijd paraat te staan. Miloushka: ‘Stress is niet erg. Maar onvoldoende herstel, daar ligt het probleem.’ Iris: ‘Inderdaad, we hebben precies dezelfde insteek!’

Hoe werkt stress lichamelijk en mentaal? 

Iris: ‘Stress is een evolutionair proces: het helpt ons te overleven. Stel, er springt een leeuw uit de bosjes. Dan is vechten of vluchten het enige wat belangrijk is. Je lichaam is zo ingesteld dat alleen de functies die je helpen te overleven op dat moment alle aandacht en energie krijgen.’

Miloushka: ‘Regelmatig even bijkomen van stressprikkels is essentieel. Gebeurt dat niet, dan zet je lichaam je spieren strakker en gaat er weinig energie naar weefselherstel. Zo ontstaan die langdurige blessures – rugpijn, nek- en schouderklachten, hoofdpijn.’

Iris: ‘Op stressmomenten hebben andere zaken geen prioriteit, zoals je grenzen aangeven of je emoties goed reguleren. Je breinfuncties worden minder, omdat alle energie naar het immuunsysteem gaat. Daardoor krijg je sombere gedachten en motivatie- en concentratieproblemen.’

Waarom is het zo moeilijk om grenzen te stellen?

Miloushka: ‘Als je anders wilt reageren dan je van nature gewend bent, geeft dat vaak een rotgevoel. Je gaat van je oude olifantenpaadje af om een nieuw pad in te slijten. Dat kost meestal moeite.’

Iris: ‘Ja, je gedrag veranderen kost energie. Het helpt als je een goede reden bedenkt om die verandering te bereiken, iets wat je aan het hart gaat. Bijvoorbeeld dat je een goede vader of moeder wilt zijn. Het is veel leuker thuiskomen met een gevoel van voldoening én met nog genoeg energie om leuke dingen te doen.’

Wat kun je zelf nog meer doen?

Miloushka: ‘Maak drukte bespreekbaar, ook wanneer je denkt dat er niets anders mogelijk is. Probeer de bronoorzaak aan te pakken. Kijk wie binnen de organisatie jou en je team hierin kan ondersteunen. Dat kun je al doen voordat het superdruk is.’

Iris: ‘Ja, zoek samen een oplossing. Samen is de sterkste anti-stressor. Verzin leuke acties om jezelf en elkaar gezonder te laten werken. En check je aannames in de groep. Mensen denken echt niet meteen dat je egoïstisch bent, als je een keer ‘nee’ zegt.’ 

Miloushka: ‘Zorgen voor de ander begint bij jezelf. Wacht hier niet te lang mee en herken je signalen. Neem regelmatig pitstops. Er zijn zoveel natuurlijke wachtmomenten die je als pitstop kunt gebruiken. Gaat het ziekenhuisbed traag omhoog? Mooi, pak die micropauze.’

Iris: ‘Of gebruik het stoplicht - bedenk na elke cliënt een paar seconden in welke kleur je zit. Groen: veilig. Oranje: opbouwfase. Rood: stress. Zit je hoog in je ademhaling? Even goed ademhalen door je buik, dat is rust voor je lichaam. Als je zulke dingen regelmatig doet, voorkom je chronische stressklachten.’