‘Meer werkplezier? Laat zorgmedewerkers sleutelen aan hun baan’
Wil je zorgmedewerkers echt blijven boeien, ga dan aan de slag met werkplezier-interventies. Wat zijn dat, en hoe pak je het aan? We vragen het aan bijzonder hoogleraar Annet de Lange. Zij onderzoekt hoe je werkplezier op een duurzame manier kunt vormgeven.
Wie is Annet de Lange?
Annet de Lange is bijzonder hoogleraar Duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt aan de Open Universiteit. Ze onderzoekt wat ‘duurzaam aan het werk zijn’ betekent: voor werkgevers in de zorg, hr-professionals, zorgmedewerkers en patiënten/cliënten. Daarnaast werkt ze als senior managing consultant bij Berenschot. Ook werkt ze samen met IZZ: ze verzorgt onder meer inspiratiesessies voor zorgorganisaties. Doordat ze meerdere functies combineert, slaat ze een brug tussen wetenschap en praktijk.
Wat versta jij als wetenschapper onder werkplezier?
‘Vraag je dat aan de gemiddelde zorgmedewerker, dan noemt die de gezelligheid met collega’s, leuk werk hebben en je competent voelen. Vertaal je dat naar theorie, dan zijn er drie ingrediënten voor werkplezier: autonomie (je eigen zaakjes kunnen regelen), sociale verbinding (prettig werken met collega’s, leidinggevende en patiënt/cliënt) en competenties en vaardigheden kunnen ontwikkelen (zingevend en nuttig werk doen). Als werkgever kijk je bij werkplezier daarnaast natuurlijk naar hoe je verzuim voorkomt en personeel aan boord houdt.’
Waar begin je, als je meer werkplezier wilt in je organisatie?
‘Zorg eerst dat je het samen eens bent over wat ‘werkplezier’ betekent. Wat versta je eronder? En ervaart iedereen – directie, teamleiders, medewerkers en patiënten – werkplezier op dezelfde manier?
Houd het simpel. Welke energiegevers en -vreters zie je terug? Energievreters zijn eigenlijk altijd: negatieve feedback, te hoge eisen van patiënten, te veel regels en administratie, klagende collega’s. Energiegevers zijn complimenten, positieve feedback, humor op het werk, fijn samenwerken met collega’s.
Met deze inventarisatie heb je een goede basis voor vervolgacties. Als werkgever is het verstandig daarin je zorgmedewerkers voldoende keuzemogelijkheden te bieden. Uit onderzoek blijkt dat de meest effectieve aanpak voor meer werkplezier.’
‘Aan het begin van je loopbaan heb je andere wensen voor je werkplezier,
dan wanneer je tegen je pensioen aanzit’
Wat bedoel je precies met ‘keuzemogelijkheden bieden’?
‘Een voorbeeld is job crafting. Dat wil zeggen dat zorgmedewerkers de ruimte krijgen om te ‘sleutelen’ aan hun baan, zodat hun taken meer in lijn komen met hun wensen. Dat kan inhoudelijk zijn: in een nieuw team gaan werken, opleidingen volgen. Of je sleutelt aan je werkomgeving: andere koffie schenken, posters ophangen. Je kunt zelfs iets weglaten. Ik kwam bijvoorbeeld bij een organisatie waar iedereen onrustig werd van een Whatsapp-groep. Die hebben we afgeschaft.
Een ander mooi voorbeeld is het levensfasebewust personeelsbeleid van Radboudumc. Daarin benaderen ze zingeving vanuit verschillende leeftijden. Aan het begin van je loopbaan heb je andere wensen voor je werkplezier, dan wanneer je net vader of moeder bent geworden. Of wanneer je tegen je pensioen aanzit. Bij elke levensfase horen weer andere aandachtspunten.’
Hoe zorg je dat werkplezier beklijft?
‘Betrek je medewerkers bij de vervolgacties die je doet: zorgmedewerkers, leidinggevenden én hr-professionals. Medewerkers willen ook graag weten wat het nut is van een bepaalde actie voor hun persoonlijke ontwikkeling, of voor het bieden van zorg.
Neem ook feedback op in je aanpak. Laat een zorgmedewerker bijvoorbeeld weten dat jij ziet dat zijn of haar ‘baan-sleutelen’ goed heeft uitgepakt. En geef online trainingen een vervolg. Stuur digitale tips en tricks rond, of deel het ervaringsverhaal van een collega. Waarderende communicatie vanuit de werkgever en positieve verhalen zichtbaar maken heeft veel meer impact dan je denkt.’
‘Vraag je af: ben ik zelf eigenlijk een energiegever?’
‘Laat positieve feedback overigens niet alleen over aan de collega’s binnen het team. Zorgprofessionals willen ook graag complimenten horen van hun eigen leidinggevende. Deze tip is ook voor hr-medewerkers: geef collega’s persoonlijke aandacht. Richt je niet puur op beleid en regeltjes. Durf los te komen van je functieomschrijving. Vraag je af: hoe kan ik deze werkomgeving verbeteren, meer energiegevers toevoegen? En bedenk ook: ben ik zelf eigenlijk een energiegever?’
Hoe krijg je iedereen mee?
‘Gelukkig zijn er altijd mensen die meteen positief zijn over nieuwe plannen. Die ambassadeurs heb je nodig om samen een nieuwe beweging vorm te geven. Natuurlijk: dat kost energie, tijd en geld. Maar er zijn allerlei subsidies voor. En houd het laagdrempelig. Job crafting kan heel eenvoudig, met een app met spelelementen erin.
Nog een tip: actieleren is een goede methode om met werkplezier aan de slag te gaan. Op de site actieleernetwerk.nl van het landelijk kennisnetwerk van Actie Leren in de zorg vind je een overzicht van Koplopers. Laat je inspireren door zulke succesverhalen.’
Laatste tip?
‘Breng je eigen interesse in kaart: welke dingen doe je graag, en wat betekent dat voor jouw werk? Past je werk bij je interesses of wil je daar nog wat aanpassen? Hoe makkelijk kun je dat zelf doen, waar heb je hulp nodig? Durf die hulp ook te vragen. Denk na over wanneer je werkplezier ervaart – en wanneer juist niet. En praat daarover: met de mensen om je heen, en met je leidinggevende.’
Aandacht voor Informeel zeggenschap
Zeggenschap in de zorg is essentieel voor werktevredenheid en het verminderen van stress en burn-out! Meer zeggenschap kan ook creativiteit en de kwaliteit van besluitvorming verbeteren. Dankzij wetenschappelijk onderzoek weten we dat dit programma leidt tot vele voordelen, waaronder: minder verzuim, minder lichamelijke uitputting van professionals en meer kwaliteit van zorg.
Het programma Informeel Zeggenschap van IZZ geeft zorgprofessionals een stem via een praktische aanpak. Het programma richt zich op het vergroten van zeggenschap op organisatieniveau.
