‘Geef elkaar complimenten als je een succesje hebt geboekt’
Merk jij ook dat je werk soms veel energie kost? Leon de Roode (55), coördinerend verpleegkundige in de gehandicaptenzorg, weet uit ervaring dat het als zorgmedewerker belangrijk is om een goede balans te vinden tussen je energievreters en energiegevers. We vragen hem hoe hij dat zelf aanpakt.
Leon is zij-instromer; voordat hij de overstap naar de zorg maakte, had hij samen met zijn vrouw een kapperszaak. Hij begon als sociaalpedagogisch werker en is later de opleiding Verpleegkunde gaan doen, met als specialisatie palliatieve zorg. Nu werkt hij op een vaste woongroep met negen cliënten, van organisatie Middin in Den Haag.
Je hebt dus pas later in je leven gekozen voor dit werk. Wat geeft jou hierin de meeste energie?
‘Cliëntcontact. Dat mensen blij van je worden. Met een grap en een grol, of simpelweg door er te zijn. Mensen met een verstandelijke beperking zijn heel puur: what you see, is what you get. Hun gedrag moet ik zien te vertalen naar een bepaalde zorgbehoefte. Niet altijd makkelijk, want ze kunnen meestal niet met woorden vertellen wat hun behoeftes zijn. Dat moet je aan ze aflezen. Als dat lukt, heb ik een goede dag.’
Hoe probeer je bijvoorbeeld aan te sluiten bij de behoeftes van cliënten?
‘In ons team gaat het er meestal om dat we de zintuigen van cliënten activeren en hen comfort bieden. Als een cliënt in bad gaat, zorgen we bijvoorbeeld voor geurig badschuim en doen we gekleurde lampjes aan. Dat prikkelt de zintuigen én is een activiteit. Je ziet ze dan helemaal ontspannen. Je ziet het aan hun gezicht, hun ademhaling, aan hoe hun lichaam reageert. Dat zijn de ‘woorden’ die ze eraan geven.’
Mooi! Welk bijzonder moment van de afgelopen tijd is je bijgebleven?
‘In december wilde een cliënt graag Sinterklaas spelen. Dat hebben we toen gedaan; ik was de Piet ernaast. Hij zat echt in z’n rol en had veel plezier. Dat vond ik geweldig om te zien!’
Maaike: 'Mijn werkweek is nu beter in balans’
De 27-jarige Maaike Hemmen heeft veel plezier in haar werk als verpleegkundige, maar in coronatijd vond ze het lastig om dat vast te houden. Als tegenwicht opende ze haar eigen nagelstudio. Hoe zorgt zij nu dat haar energiegevers en energievreters in balans blijven?
Hoe belangrijk is de sfeer op je werk voor jouw energiebalans?
‘Heel belangrijk! Wij hebben gelukkig een vast, goed op elkaar ingespeeld team op onze woongroep. Gemotiveerde mensen die passie hebben voor hun vak, stralen energie uit. Dat zie je ook bij ons. Iedereen heeft een missie om de kwaliteit van zorg naar een hoger niveau te tillen en de succesjes hiervan met elkaar te vieren.’
Noem eens zo’n succesje?
‘Bijvoorbeeld als een cliënt met moeilijk gedrag met de juiste interventie weer comfort ervaart. Dat benoemen we dan ook expliciet, tijdens een overlegmoment of teamoverleg. We geven elkaar complimenten en benadrukken dat iets goed is gegaan. Dat is gewoon leuk. Helemaal als je het samen doet.’
Toch zijn er vast ook weleens dingen waar je van baalt. Wat zijn jouw energievreters?
‘Bezuinigingen, daar word ik chagrijnig van. Als het wéér gaat over hoe we de zorg anders moeten inrichten om kosten te besparen. Natuurlijk probeer ik mee te denken, maar de ‘oplossing’ bevordert het werkplezier vaak niet. Bovendien denk ik: de zorg nóg meer uitkleden dan nu al het geval is, dat kan helemaal niet.’
Zelfscreener voor zorgprofessionals
Meteen inzicht krijgen in de balans tussen je energiegevers en energievreters? Vul in 10 minuten de vragenlijst in en ontvang meteen je persoonlijke uitslag met handige tips. Ergotherapeut Ethel Borggreven deed dat ook. ‘Ik heb nog wel winst te behalen op het gebied van zelfreflectie.'
En hoe zit het bij jullie met personeelstekort?
‘Ja, dat is ook wel een energievreter. We werken regelmatig noodgedwongen met zzp’ers of uitzendkrachten en je hebt er heus goede bij zitten, maar over het algemeen is het lastig omdat mensen niet ingewerkt zijn. Wij verlenen complexe zorg waarbij vaste patronen en structuur heel belangrijk zijn. Een uitzendkracht moet je alles uitleggen. Uiteindelijk komt er dan toch meer werk op onze schouders terecht.’
Hoe zorg je voor een goede balans tussen je energiegevers en energievreters?
‘Het helpt om mijn zorgen te delen met collega's en te kijken welke energievreters we op kunnen lossen. Zo zegt mijn zorgmanager weleens tegen de roosterplanner: rooster Leon even vrij, zodat hij een paar andere taken kan oppakken. Het is fijn als je op die manier voor elkaar inspringt. Ook vind ik een goede balans tussen werk en vrije tijd belangrijk.’
Wat doe je graag in je vrije tijd?
Even lekker fietsen of met de honden wandelen. Ik houd ook van tuinieren en met mijn kinderen op pad gaan: naar de stad, of juist een filmpje kijken op de bank. Dat zijn momenten dat ik ontspan en mijn werk even loslaat. Gelukkig kan ik dat vrij goed, zonder telkens aan de roosters, de administratie of de cliënten te denken.’
‘Zeg het als je hulp nodig hebt’
Wat is jouw tip voor andere zorgmedewerkers om hun energiebalans gezond te houden?
‘Deel als iets niet lukt en vraag of een collega je kan helpen. Zeg gewoon: ik krijg het niet rond, ik zie dat er veel dingen blijven liggen. Ik zou echt iedereen op het hart willen drukken: geef dat aan! Zorgmedewerkers kunnen heel goed voor anderen zorgen, maar zorgen vaak slecht voor zichzelf. Trek dus op tijd aan de bel en zeg het als je hulp nodig hebt.’
Wat kun je daarnaast zelf doen?
‘Voor collega’s in de gehandicaptenzorg heb ik wel een tip: zet je PBL-uren efficiënt in. PBL is een urenbudget dat je bovenop je wettelijke vakantie-uren in mag zetten. Het gaat bij een voltijds functie in de gehandicaptenzorg om 57 uur per jaar. Niet iedereen gebruikt die PBL-uren, dus ik zou zeggen: doe het gewoon. Zo’n extra vrije dag geeft ademruimte, waardoor je er de volgende dag weer fris tegenaan kunt.
Videoserie Energiegevers en -vreters
In onze videoserie over energiebalans vertellen Leon en andere zorgmedewerkers wat de energiegevers en energievreters zijn in hun werk. Herken jij je in hun verhalen?
