IZZ ledenpanel: over onregelmatige diensten en gezondheid

Werken wanneer anderen vrij zijn, is voor de één een last, voor de ander een lust. Niet iedere zorgmedewerker ervaart het werken in onregelmatige diensten op dezelfde manier, blijkt uit ons ledenpanelonderzoek onder ruim 800 deelnemers van afgelopen zomer. 

• 86% heeft ervaring met het werken in onregelmatige diensten.
• Driekwart van deze groep ervaart invloed hiervan op de eigen gezondheid.
• Ook veel leidinggevenden (10% van de deelnemers) zien de invloed van onregelmatige diensten op de gezondheid van hun teamleden.

Invloed op de gezondheid

De deelnemers aan het ledenpanelonderzoek noemen verschillende (negatieve) gezondheidseffecten:

• vermoeidheid
• burn-out
• slaapproblemen
• verstoord ritme
• darmklachten en problemen met de stofwisseling
• prikkelbaar of humeurig zijn
• rugklachten
• verergering van diabetes- of overgangsklachten

Vooral de combinatie van een late dienst en een opeenvolgende vroege dienst wordt daarbij als zwaar(der) ervaren door een aantal deelnemers. Maar er zijn ook positieve ervaringen, bijvoorbeeld meer vrije tijd overdag door avonddiensten. Tweederde denkt dat het jarenlang werken in onregelmatige diensten gevolgen kan hebben voor de gezondheid op latere leeftijd.

Van de leidinggevenden die meededen aan het ledenpanelonderzoek en die een team hebben dat onregelmatig werkt, zegt 45% dat onregelmatige diensten invloed hebben op de gezondheid van teamleden. Nog eens 35% heeft het over een mogelijke invloed.

Bewuste keuze?

De deelnemers zien onregelmatigheid als iets dat ‘gewoon bij het werken in de zorg hoort’. Ruim de helft die onregelmatig werkt, ervaart het niet als een bewuste keuze. Het kan gewoon niet anders in de zorg. Anderen (40%) kiezen juist wel bewust voor het werken in onregelmatige diensten.

Wijzigen van diensten

• Driekwart van de onregelmatig werkende deelnemers aan het ledenpanelonderzoek past wel eens diensten aan. 65% hiervan doet dat omdat ‘het beter past bij mijn privéleven/-afspraken’ en 10% vanwege de eigen gezondheid. Vaak zijn deze wijzigingen in diensten goed bespreekbaar met collega’s en/of de leidinggevende.
• 80% van het ledenpanel zou het goed vinden als zorgmedewerkers in bijzondere persoonlijke omstandigheden (zoals mantelzorg, slaapproblemen, overgangsklachten) tijdelijk vrijstelling kunnen krijgen van nachtdiensten.
• 70% van het ledenpanel vindt dat een leidinggevende roosteraanpassingen moet kunnen tegenhouden, als dit beter is voor de gezondheid van teamleden.

Maak het bespreekbaar

Zorgmedewerkers die gezondheidseffecten ervaren van het werken in onregelmatige diensten, ondernemen vaak (70%) actie om deze invloed te veranderen:

• Ze bespreken hun ervaringen met de leidinggevende, collega’s en/of de bedrijfsarts.
• Ze passen hun diensten aan.
• Ze zoeken een andere baan.

Leidinggevenden die de mogelijke invloed op de gezondheid binnen hun team signaleren bespreken dit met de teamleden en/of passen (tijdelijk) diensten van medewerkers aan. 70% van het ledenpanel is van mening dat een leidinggevende met het team moet bespreken dat onregelmatige diensten de gezondheid van teamleden negatief kunnen beïnvloeden.

Wat doen we met de resultaten

De komende maanden verdiepen we ons verder in de ervaringen en verhalen die het IZZ ledenpanel heeft gedeeld. We gebruiken de inzichten voor verdere bewustwording bij zorgmedewerkers en leidinggevenden in de zorg, over de mogelijke invloed op de gezondheid en hoe daarmee om te gaan.

In een gezond organisatieklimaat is de invloed van onregelmatig werken op de gezondheid bespreekbaar en wordt deze indien nodig aangepakt. IZZ heeft een aanpak ontwikkeld om belangrijke issues in de zorg, zoals de invloed van wisselende diensten op de gezondheid, bespreekbaar te maken. Zie hiervoor de aanpak InDialoog.