Persoonlijk leiderschap: ‘Neem zelf het initiatief’

Zelf de ruimte nemen om de dingen te doen die bij je passen. Dát is persoonlijk leiderschap. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat dit een positieve invloed heeft op je gezondheid. Maar de Monitor Gezond werken in de zorg van IZZ laat zien dat zorgmedewerkers hier lang niet altijd genoeg ruimte voor voelen. Onderzoeker Arjella van Scheppingen verricht studies naar persoonlijk leiderschap onder zorgmedewerkers.

‘Om jezelf prettig en vitaal te voelen, is het belangrijk om die dingen te doen die bij jouw interesses en waarden passen. Dat geldt voor je privéleven, en zeker ook voor je werk’, vertelt Arjella. ‘Helaas nemen zorgmedewerkers die regie vaak niet. Ze hebben geen ruimte om zichzelf te zijn, voelen zich niet verbonden met het team of de organisatie, of voelen zich niet competent.’ Arjella reageert voor ons op een aantal stellingen.

Stelling: Persoonlijk leiderschap is een zaak van het individu

Absoluut niet! Juist als team kun je dat sociale werkklimaat creëren, zodat mensen de ruimte krijgen de regie te nemen. Persoonlijk leiderschap wordt vaak ingedamd door gewoonten in een team waar je je niet lekker bij voelt. Zoals collega’s die elkaar alleen maar aanspreken op fouten. Of door taken te moeten uitvoeren die niet bij je vakgebied passen. Persoonlijk leiderschap gaat dus verder dan het individu.

Stelling: Persoonlijk leiderschap is belangrijk voor je gezondheid

Als je niet meer het werk doet dat bij je past, kost het ontzettend veel energie. ’s Ochtends ga je zuchtend naar je werk, je bent minder gemotiveerd en je collega’s zeggen dat je vaker moppert. Uiteindelijk is je gezondheid daar de dupe van. Dat uit zich in vermoeidheidsklachten, spanningen of zelfs een burn-out.

Stelling: Ik functioneer beter op mijn werk, als ik zelf de regie neem

Zorgmedewerkers zijn de hele dag met mensen bezig. Het is daarom belangrijk om datgene te doen waarvan jíj denkt en voelt dat het goed is. Jij maakt bijvoorbeeld op jouw manier contact met een cliënt, je collega op haar manier. Door dicht bij jezelf te blijven functioneer je beter dan wanneer je je alleen maar laat leiden door regels, protocollen of collega’s en leidinggevenden.

Stelling: Als je gewend bent je te laten leiden door mensen van hogerop, is het moeilijk zelf de regie te nemen

Zeker! Zorgmedewerkers worden vaak in een passieve stand gezet. Ze zijn plichtsgetrouw en willen daarnaar handelen. Alles is voor hen uitgekristalliseerd, tot de looproute toe. Dat zorgt ervoor dat zij zich niet uitgenodigd voelen om dat leiderschap te vertonen. Mijn tip: laat je niet verleiden om alleen die looproutes af te rennen. Neem zelf initiatief om elkaar vaker te spreken. Heb het dan met je collega’s over vragen als: waar zijn we goed in, wat maakt je dag mooi? Als je de positieve kanten benadrukt, voel je dat jouw werk ertoe doet. Waardeer ook je collega’s, mantelzorgers en leidinggevenden. Zo ontwikkel je nieuwe patronen waarbij je zelf het initiatief neemt. Ook dat is persoonlijk leiderschap!

Stelling: Als ik voor persoonlijk leiderschap ga, en mijn collega’s niet, word ik met wantrouwen bekeken

Je kunt teruggefloten worden door je collega’s, omdat je volgens hen te hard loopt. Benader die collega’s positief en waardeer ze voor wat ze doen. Het is lastig om diep verankerde patronen te veranderen. Het heeft alles te maken met vertrouwen. Dat bouw je op door eens een half uurtje koffie te drinken, een personeelsuitje te organiseren of er een gewoonte van maken om tijdens een werkoverleg te vertellen waar je trots op bent.

Stelling: Als alle collega’s de regie nemen, wordt het een rommeltje

Natuurlijk heb je een kader nodig waarbinnen je de regie kunt nemen. Als team stel je met elkaar vast waar je voor staat, wat je doet en vooral met welke waarden en normen. Binnen dat kader kan iedereen zijn werk op zijn eigen manier invullen. Zo neem je de ruimte om jezelf te zijn. Het gaat mis als de organisatie dat kader bepaalt. Je bent als zorgmedewerkers zelf aan zet, je hebt je collega’s daarbij hard nodig, maar je wordt minder afhankelijk van de organisatie.