Irene: ‘Door mijn slaapproblemen heb ik mezelf goed leren kennen’

Je bent niet de enige: 1 op de 5 zorgmedewerkers slaapt slecht. Wat merk jij zelf in periodes dat je slecht slaapt?

‘Ik vergelijk ernstig slaaptekort weleens met een huis dat langzaam afbrokkelt. Als het lang aanhoudt, blijft er weinig van je over. Ik werd lusteloos en somber, en voelde me lichamelijk futloos. Dat maakte het vervolgens nóg moeilijker om ’s morgens op te staan.

Ik kwam ook aan in gewicht. Wanneer je lijf te weinig energie heeft, gaat het vocht en voedingstoffen krampachtig vasthouden. Dus ik werd zwaarder – en dat maakte me ook niet vrolijker. Op het dieptepunt sliep ik zo’n twee uur per nacht. Toen heb ik aan de bel getrokken.’

Welke hulp kreeg je vanaf dat moment?

‘Eerst kreeg ik allerlei onderzoeken om de oorzaak van mijn slapeloosheid te achterhalen. Ik heb bijvoorbeeld met stickertjes op m’n hoofd geslapen in een kliniek, maar er werd geen lichamelijke oorzaak gevonden.

Ik moest ook een tijdje elke ochtend opschrijven hoe ik had geslapen, om patronen te ontdekken. Zo ontdekte ik dat ik op zondag en maandag meestal het slechtst slaap. Waarschijnlijk komt dat doordat mijn hoofd moeite heeft om te schakelen van het weekend naar de drukke werkweek.

Uiteindelijk bleek het wakker liggen te komen door medicatie die ik slikte. Die heb ik toen afgebouwd. De nachtmerries zijn een ander verhaal: die heb ik nog steeds. Intussen weet ik dat dit nu eenmaal bij mij hoort, en heb ik manieren gevonden om ermee om te gaan.’

Hoe leerde je omgaan met je nachtmerries?

‘Op mijn nachtkastje ligt een notitieboekje. Wanneer ik wakker word uit een nare droom, schrijf ik in steekwoorden het verhaal van de nachtmerrie op. Zo schrijf ik het van me af. Overdag kan ik daar op een rustig moment nog eens naar kijken: schuilt er een symboliek in de droom, is er een thema dat vaak terugkomt? En is dit iets waar ik mee aan de slag kan?

Die notities maak ik op papier, níét op mijn telefoon. Want als je ’s nachts op je smartphone kijkt, zit je voor je het weet op Instagram, LinkedIn of TikTok. En dan kom je al helemaal niet meer in slaap.

In gesprekken met een therapeut heb ik ook gezocht naar de rode draad in die nachtmerries. Om te onderzoeken wat er mogelijk onder zit. Daar hebben we vervolgens aan gewerkt. Ik weet intussen welke thema’s er bij mij spelen – en dat helpt me om de nachtmerries in perspectief te plaatsen.’

Wat doe je nog meer om beter te slapen?

‘Ik ga nooit vroeg naar bed. Dat leerde ik van een slaaparts bij wie ik in therapie was: de slaapdruk opvoeren, noemde zij dat. Dat wil zeggen dat je je lichaam stimuleert om stofjes aan te maken waardoor je makkelijker in slaap valt.

Tijdens die therapie mocht ik een halfjaar niet voor middernacht naar bed – om meer slaapdruk op te bouwen. Dat hielp inderdaad. Zeker een tip dus, als je vroeg in de nacht alweer wakker wordt, of überhaupt moeilijk in slaap komt.

Wat me ook erg helpt: vaste ochtend- en avondrituelen. Zodra ik opsta, zet ik vrolijke en energieke muziek aan. Meestal housemuziek, met een lekkere beat. Dat haalt me uit de zware sleur van nare dromen en verdrijft het duffe ochtendgevoel. Aan het eind van de dag heb ik ook weer zo’n muziekritueeltje, maar dan juist met ontspannen, relaxte muziek. Zodat mijn hoofd weet: we zijn nu klaar met denken en analyseren.’

Even omdenken: heeft je slaapprobleem jou ook iets gebracht?

‘Ja, absoluut! Ik heb mezelf goed leren kennen. Ik weet nu bijvoorbeeld dat ik goed ga op intensieve, explosieve activiteiten. Te veel niksen om te ‘ontspannen’ werkt voor mij niet. Als ik voldoende ‘adrenalinepiekjes’ op een dag heb, slaap ik beter.

Daarnaast ben ik me gaan realiseren hoezeer we een werkend lichaam en een gezonde geest voor lief nemen. Wanneer zoiets basaals als slaap wegvalt, besef je pas hoe belangrijk het is om zorg te dragen voor alle onderdelen van je welzijn. Ik ben ook milder naar mezelf. Vroeger dacht ik: niet aanstellen, er zijn ergere dingen dan een slechte nacht. Nu besef ik dat ik niet heb gevraagd om nachtmerries. En dat slaapproblemen er gewoon mogen zijn.’

Wat wil je zeggen tegen collega’s die ook graag lekkerder willen slapen?

‘Blijf niet rondlopen met je slaapprobleem! Zoek hulp en bespreek het ook zeker op je werk. Met een leidinggevende, de bedrijfsarts, of een directe collega. Ik heb bij mijn werk- en opdrachtgevers ervaren dat je slaapproblemen zeker kunt bespreken. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt. Er zijn bijvoorbeeld werkzaamheden waar je een uurtje later kunt beginnen. Of je gaat in overleg met je leidinggevende een tijdje avonddiensten doen.

Daarnaast, heel praktisch: kijk eens naar je slaaphygiëne. Zorg voor schone lakens en goede ventilatie in de slaapkamer. Zet altijd een raampje open, ook al is het koud buiten. En leg je telefoon niet naast je bed, de verleiding is dan groot om er ’s nachts op te kijken. Zelf pak ik vaak een prentenboek als ik écht wakker lig. Daar ga ik dan een kwartiertje in bladeren om rustig te worden en mijn brein af te leiden.’