Hoge werkdruk onder jonge zorgmedewerkers: hoe komt dat?

IZZ onderzoekt jaarlijks het zorggebruik van zorgprofessionals die verzekerd zijn via IZZ. Dat doen ze met de geanonimiseerde gegevens van ingediende declaraties. De cijfers laten een duidelijke trend zien: in 2021 steeg het gebruik van psychische zorg met 29% ten opzichte van 2020. Onder medewerkers tot 35 jaar was de stijging zelfs bijna 40%. 

Hoe zijn die cijfers te verklaren? We vroegen het Margot Joosen, onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg, en Sanne van Santen, verpleegkundige. ‘Of jonge verpleegkundigen meer psychische hulp zoeken, weet ik niet,’ meldt Margot. ‘Wat ik wel zie, is dat zij in actie komen. Ze willen meer aandacht voor hun situatie – en terecht.’

Veel jonge zorgprofessionals cijferen zichzelf weg, stelt Margot. ‘Ik hoop dat de toenemende vraag naar psychische hulp een teken is dat ze zich ervan bewust zijn geworden dat ze ook voor zichzelf moeten zorgen. Wat trouwens belangrijk is om te vermelden, is dat uit onderzoek blijkt dat bij psychische problemen de werkomgeving een grote rol speelt. Voorheen haalden we het individu vaak tijdelijk eruit om coping vaardigheden te leren, nu weten we dat als de werkomgeving niet verandert, dat dweilen met de kraan open is.’ Margot benadrukt het belang van een gezond organisatieklimaat. 

Of jonge zorgverleners structureel eerder aankloppen voor psychische hulp dan oudere zorgverleners, durft Margot niet te zeggen. ‘Ik denk wel dat een jongere generatie andere prioriteiten heeft. Ze zijn zich meer bewust van een gezonde werk-privébalans.’

‘We kunnen steeds meer mensen behandelen, en dus neemt de zorgvraag toe en de complexiteit van behandelingen. Jonge verpleegkundigen ervaren een hoge prestatiedruk. Als je net van de opleiding afkomt, ben je bevoegd, maar je voelt je niet per se bekwaam. Toch sta je al snel aan het bed van patiënten die complexe zorg behoeven.’

Sanne combineert patiëntenzorg met beleid en onderzoek. Ze schreef met een collega die een Parkinsontraining had gevolgd een zorgprotocol voor Parkinsonpatiënten. ‘Zij leerde hoe je zo’n protocol schrijft en ik leerde van alles over de zorg voor Parkinsonpatiënten. Ze bedankte me, want ze kon haar expertise nu kwijt en verpleegkundigen op alle afdelingen plukken daar straks de vruchten van.’

Margot: ‘Dit is een mooi voorbeeld van hoe je zorgverleners gemotiveerd houdt voor de zorg. Sanne kan zich nu ontwikkelen en blijft behouden voor het vak. Dat kan ook kleiner; je kunt het takenpakket van verpleegkundigen aanpassen aan hun interesses.’ Dat is het principe van jobcrafting: niet de collega zoeken bij de baan, maar de baan aanpassen aan de nieuwe medewerker.

Sanne: “Buiten werk is het makkelijker geworden om te praten over burn-out of mentale problemen. Maar op de werkvloer blijft het spannend.” Veel hangt af van de cultuur op de afdeling. Helaas blijkt uit onderzoek dat openheid geven over psychische kwesties op de werkvloer nog altijd nadelige gevolgen kan hebben voor je carrière vertelt Margot. “Ik zou willen dat we veiligere werkplekken hadden, maar de praktijk is anders.”

Margot deed onderzoek onder zorgprofessionals met psychische uitval. De belangrijkste factor? Werkdruk, zowel feitelijk als ervaren. “En die laatste gaat over verantwoordelijkheid, perfectionisme en het moeilijk kunnen aangeven van grenzen.”

‘Een werkgever zou ook echt aandacht moeten hebben voor deze ervaren werkdruk’, zegt Margot. “Vaak ziet iemand het allang aankomen, maar grijpt niet in. Ga het gesprek aan. Vraag: Waar krijg je energie van? Wat heb je nodig? Wat kun je zelf doen? Dat zijn waardevollere gesprekken dan alleen praten over roosters en bezetting.”

En we moeten af van de one size fits all-gedachte, stelt ze. ‘Je hoeft niet iedereen dezelfde middelen te geven, maar wel dezelfde mogelijkheden.’ De sleutel ligt in maatwerk.