‘Leg je niet neer bij al die regels!’

Welke problemen spelen rond de regelgeving?

‘Op de eerste plaats de gebrekkige informatie. Daardoor bestaat er voor zorgmedewerkers veel onduidelijkheid rond het registreren. Dan blijkt bijvoorbeeld een registratie niet meer nodig te zijn. En wordt die dus al jarenlang voor niets bijgehouden. Een ander probleem is dat de zorg zelf te veel regels maakt. Zo heb je commissies die enthousiast de zorg willen verbeteren. Dat doen ze door nieuwe protocollen en richtlijnen te maken. Het optimaliseren van de zorg is prima, maar er wordt geen rekening mee gehouden dat er al zo veel regels zijn. Tot slot wil ik het cultuurprobleem noemen. Zorgmedewerkers zijn braaf en mijden elk risico. Dus blijven ze alles registreren. Ze berusten in hun lot. Met die cultuur kom je niet van de regeldruk af. Zorg moet je verlenen op basis van goed onderbouwde beslissingen. Ik wil zorgmedewerkers oproepen: neem je verantwoordelijkheid. En eigen je je vak weer toe.’

Wat zijn de gevolgen van deze problemen voor zorgmedewerkers?

‘Vooral extra werkdruk. Werk je fulltime, dan ben je twee dagen per week aan het registreren! Er is geen zorgmedewerker die dit werk leuk vindt. De meesten vinden het zinloos en demotiverend. Al die regels beperken ook de autonomie. Ze geven jou als medewerker niet het gevoel dat anderen denken dat jij in staat bent je werk goed te doen. Dat ondermijnt het vertrouwen van elke zorgmedewerker. Een ander gevaarlijk gevolg is dat zorgmedewerkers zich machteloos voelen omdat ze weinig invloed op de regels hebben. Een psycholoog weet dat machteloosheid het voorstadium kan zijn van een depressie.’

Je hebt vele schrapsessies begeleid. Met welke resultaten?

‘Er zijn 62 actieplannen opgesteld. Zo is voor de ziekenhuizen besloten om een derde van de kwaliteitskeurmerken te schrappen. En op de zeer uitgebreide Surpass-checklist van het Utrechtse Diakonessenhuis hebben we twee derde van de stappen weggestreept. Controle voor en na een operatie is zeker zinnig, maar veel vinkjes bleken overbodig. Voor wijkverpleegkundigen is de beruchte vijfminutenregel weer afgeschaft.’

Zijn we hierdoor snel van de regeldruk af?

‘Schrappen alleen is niet voldoende, er moet meer gebeuren. Zorg dat je altijd weet waartoe de regels dienen. En hoe je er invloed op kunt uitoefenen. Jouw organisatie kan bijvoorbeeld kwaliteitsstandaarden opstellen samen met jou, je collega’s en de patiënten. Belangrijk is ook dat je voldoende autonomie in je werk hebt. Zodat je op basis van onderling vertrouwen kunt werken in plaats van vinkjes zetten. Daarnaast is het goed als je werkgever het aantal nieuwe regels tot een minimum beperkt. Maar regels zijn te makkelijk in te voeren. Het duurt nog wel een paar jaar voordat dit veranderd is. Toch ben ik positief. Overal wordt er hard gewerkt aan het schrappen van regels.’

Hoe kun je als zorgmedewerker in de tussentijd met de vele regels omgaan?

‘Heel belangrijk, leg je er niet bij neer! Zeg wat je onzinnig vindt. Vraag waarom het moet. Neem ook geen genoegen met een antwoord als dat het “gewoon” moet. Heel vaak is dat helemaal niet zo. Blijf vragen en prik door dit soort praatjes heen. Alleen als je zelf iets doet, verandert er iets. Doe dit samen met je collega’s, want dat alleen al is superbevredigend. Dat brengt het plezier in je werk terug. Dus, hup ermee aan de slag.’

Als medeoprichter van het Amsterdamse denkbedrijf De Argumentenfabriek is Kees Kraaijeveld van begin af aan betrokken bij het ontregelen van de zorg. Zowel bij de denktank (Ont)Regel de Zorg als bij de schrapsessies. Kees is een van de initiatiefnemers van het platform Zó werkt de zorg en medeoprichter van Stichting (Ont)Regel de Zorg. Meer informatie vind je op www.ordz.nl.