Waarom een veilige werksfeer belangrijk is

‘We hebben iedereen in de zorg hard nodig. Goed nieuws dus, dat de gezondheid en het welzijn van zorgmedewerkers zijn verbeterd. En dat minder professionals van plan zijn om naar een andere sector over te stappen.’

Duidelijk: Irene van der Fels is blij met de resul­taten van de nieuwste Monitor Gezond werken in de zorg. Elk jaar doet IZZ dit onderzoek samen met Universiteit Leiden en Universiteit Utrecht. Dit jaar deden meer dan 5.000 zorgmedewerkers mee. Ze beantwoordden vragen over bijvoorbeeld werkdruk, gezondheid en welzijn, leiderschap en veiligheid.

Hoewel de resultaten een positieve trend laten zien, zijn er ook aandachtspunten. Irene: ‘Opvallend is dat helpenden en verzorgenden het zwaarder hebben dan andere beroepsgroepen. Het verzuim ligt bij hen hoger. Dat komt door verschillende dingen. Hun werk is lichamelijk zwaarder en ze voelen zich meer uitgeput dan andere beroepsgroepen. Ook voelen ze zich minder autonoom; ze missen empowering leiderschap van hun leidinggevende. Bovendien scoren ze lager op een psychologisch veilige werkomgeving.’

Psychologische veiligheid is geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor gezond en duurzaam werken. Irene: “Wie zich veilig voelt op de werkvloer, heeft meer energie, staat positiever tegenover veranderingen en verzuimt minder. Het draagt rechtstreeks bij aan het werkplezier én de duurzame inzetbaarheid van zorgmedewerkers.”

Volgens het onderzoek ervaart 70% van de zorgmedewerkers een psychologisch veilige werksfeer. “Zij durven fouten te maken, vragen te stellen en ideeën te delen. Maar bij helpenden en verzorgenden ligt dat percentage lager: 60%. In deze groep wordt ook vaker gesproken over geroddel en kritiek achter de rug om. Dat doet iets met het vertrouwen binnen teams.”

‘Het is goed dat dit soort zaken aan het licht komen’, vindt Irene. ‘Daarom doen we dit onderzoek ook: zo weten we wat zorgmedewerkers bezighoudt, als het om hun werk gaat. Bovendien zien we wat er anders is dan in eerdere jaren. En dus ook waar we actie op moeten ondernemen.’

Juist bij teams die het zwaar hebben, is het extra belangrijk om te investeren in een veilige en open werkcultuur. Irene: “Als er ruimte is om te delen wat moeilijk is in het werk, ontstaat begrip én samenwerking. Vaak blijkt dat collega’s met dezelfde uitdagingen worstelen. Dat inzicht is voor organisaties een kans om werkdruk bespreekbaar te maken én aan te pakken.”

Leidinggevenden hebben hierin een sleutelrol. Uit het onderzoek komt het beeld van de ‘ideale leidinggevende’: iemand die betrokken is, luistert, ruimte geeft voor ideeën én duidelijk is over wat wel en niet kan. “Als medewerkers merken dat hun input serieus wordt genomen, voelen zij zich meer gezien én gehoord. Dat versterkt het vertrouwen.”

Maar ook collega’s onderling kunnen bijdragen aan een veilig klimaat. “Betrokkenheid, interesse en openheid maken de samenwerking sterker en daarmee het hele team veerkrachtiger.”