Zo blijven (jonge) zorgmedewerkers betrokken en bevlogen

Ook dit jaar vroeg IZZ aan zorgmedewerkers hoe zij hun werk ervaren en wat hun energiegevers en energievreters zijn. ‘Opvallend is dat met name jonge medewerkers aangeven dat ze uitgeput zijn. Zij denken er vaker over om de zorgsector te verlaten dan oudere collega’s’, zegt Irene van der Fels, onderzoeker bij IZZ en projectleider van de jaarlijkse monitor. ‘Tegelijkertijd zien we dat medewerkers onverminderd bevlogen zijn. En dat werken in een lerende organisatie en empowering leiderschap belangrijke energiegevers zijn om die medewerkers gezond te houden.’

Een van de meest opvallende cijfers uit het onderzoek: 52% van de medewerkers onder de 36 jaar denkt er wel eens aan om de zorg te verlaten, 13% is daar daadwerkelijk toe van plan. “Het gaat dan niet alleen om een andere functie binnen de zorg, maar soms om een vertrek uit de sector zelf,” vertelt Irene. “Jonge medewerkers starten vaak in een organisatie met hoge werkdruk. De tijd voor begeleiding en inwerken is beperkt, waardoor het moeilijker is om goed te landen. Dat maakt hen kwetsbaar.”

Daar stipt Irene iets aan wat algemeen bekend is: de werkdruk in de zorg is en blijft hoog. Ongeveer 1 op de 6 zorgmedewerkers voelt zich vaak of altijd emotioneel uitgeput. 1 op de 5 voelt zich lichamelijk uitgeput.

Daarnaast speelt mantelzorg een rol. 1 op de 3 zorgmedewerkers verleent mantelzorg voor een naaste. Een groot deel daarvan doet dat minstens één keer per week. Irene: ‘Dat is een niet te onderschatten factor. Als je al emotioneel uitgeput bent van je werk en óók nog mantelzorg moet verlenen, dan heb je maar weinig hersteltijd.’ 

Cognitieve werkdruk, het voortdurend moeten schakelen en beslissingen nemen, wordt het meest genoemd. “Op zichzelf hoeft dat geen probleem te zijn,” benadrukt Irene. “Sterker nog, het kan werk juist uitdagend maken. Zolang het maar niet structureel te veel wordt.”

Een andere trend: het gebruik van psychische zorg door zorgprofessionals is sterk toegenomen. Vooral jonge medewerkers (onder de 36) maken hier meer gebruik van, met name binnen de GGZ. In één jaar tijd steeg hun psychisch zorggebruik daar met 31%.
“Deze cijfers bevestigen hoe belangrijk het is om jonge medewerkers goed te begeleiden. Bijvoorbeeld met een buddy. Een ervaren collega kan helpen bij het vinden van ritme, vertrouwen en overzicht in het werk.”

Medewerkers in de GGZ het vaakst emotioneel uitgeput zijn in vergelijking met collega’s in andere zorgbranches?

‘In de monitor kijken we ook naar wat energiegevers zijn voor zorgprofessionals’, zegt Irene. ‘We zien namelijk dat wanneer zorgmedewerkers veel empowering leiderschap ervaren, de uitputting minder is. Op bevlogenheid scoren ze dan ook meteen een stuk hoger.’

Bij empowering leiderschap zet de leidinggevende medewerkers in hun kracht. Medewerkers denken mee over beslissingen en kunnen zelf mede bepalen wat ze nodig hebben om prettig te werken. Het is een van de punten die IZZ verder gaat onderzoeken met wetenschappers van Universiteit Utrecht. Wanneer is dat empowering leiderschap bijvoorbeeld het meest gewenst? Irene: ‘Ik ben blij dat we zo de brug kunnen slaan tussen praktijk en wetenschap. Die inzichten kunnen we in de zorg goed gebruiken.’