Zo blijven (jonge) zorgmedewerkers betrokken en bevlogen
Meer dan ooit denkt de jonge zorgmedewerker erover de sector te verlaten. Des te belangrijker is het om bevlogenheid en veerkracht te stimuleren, bijvoorbeeld in een lerende organisatie. Het zijn enkele conclusies uit de Monitor Gezond werken in de zorg 2023. Onderzoeker Irene van der Fels neemt er een paar onder de loep.
Ook dit jaar vroeg IZZ aan zorgmedewerkers hoe zij hun werk ervaren en wat hun energiegevers en energievreters zijn. ‘Opvallend is dat met name jonge medewerkers aangeven dat ze uitgeput zijn. Zij denken er vaker over om de zorgsector te verlaten dan oudere collega’s’, zegt Irene van der Fels, onderzoeker bij IZZ en projectleider van de jaarlijkse monitor. ‘Tegelijkertijd zien we dat medewerkers onverminderd bevlogen zijn. En dat werken in een lerende organisatie en empowering leiderschap belangrijke energiegevers zijn om die medewerkers gezond te houden.’
Hoge verloopintentie
‘Wat voor mij het meest in het oog springt dit jaar, is wat er speelt bij jonge mensen. Vooral hun intentie om de zorg te verlaten’, vervolgt Irene. Het kan zijn dat ze een nieuwe rol krijgen binnen de eigen organisatie, maar soms zeggen ze de zorgsector ook helemaal vaarwel. 52 procent van de medewerkers onder de 36 jaar denkt daar wel eens over; 13 procent is dat daadwerkelijk van plan. Hoe verklaart Irene dat hoge percentage onder jonge medewerkers? ‘Het is voor jonge medewerkers extra pittig om te starten in een omgeving waar de werkdruk hoog is. Daardoor is er minder tijd voor begeleiding en is het moeilijker om te landen in een organisatie.’
Weinig hersteltijd
Daar stipt Irene iets aan wat algemeen bekend is: de werkdruk in de zorg is en blijft hoog. Ongeveer 1 op de 6 zorgmedewerkers voelt zich vaak of altijd emotioneel uitgeput. 1 op de 5 voelt zich lichamelijk uitgeput.
Daarnaast speelt mantelzorg een rol. 1 op de 3 zorgmedewerkers verleent mantelzorg voor een naaste. Een groot deel daarvan doet dat minstens één keer per week. Irene: ‘Dat is een niet te onderschatten factor. Als je al emotioneel uitgeput bent van je werk en óók nog mantelzorg moet verlenen, dan heb je maar weinig hersteltijd.’
Speciaal voor mantelzorgers
Ben jij een van de vele zorgmedewerkers die naast het werk ook nog mantelzorg verleent aan een naaste? En vind je het lastig om tijd voor jezelf vrij te maken? Op izz.nl/mantelzorg vind je tips, inspiratie en persoonlijke verhalen.
Cognitieve werkdruk wordt het meest ervaren in de zorg. Dat gaat over de mate waarin je over complexe zaken moet nadenken en beslissingen moet nemen. ‘Een interessante categorie, want cognitieve werkdruk hoeft niet altijd slecht te zijn’, vertelt Irene. ‘Een bepaalde hoeveelheid cognitieve werkdruk geeft juist een uitdaging aan het werk, wat het leuk houdt.’
Zorggebruik
Verder constateert Irene dat het zorggebruik onder zorgprofessionals het afgelopen jaar enorm is toegenomen. Met een uitschieter voor psychisch zorggebruik door jonge medewerkers onder de 36. ‘Daar hoor je in het nieuws natuurlijk ook veel over, dat jongeren emotioneel en mentaal belast zijn. In de zorg zien we dat net zo goed terug, met name in de GGZ.’ In die branche nam in één jaar tijd het psychisch zorggebruik onder jonge medewerkers met 31% toe. ‘Dit laat zien dat het belangrijk is om aandacht te geven aan de jonge medewerkers. Bijvoorbeeld in de vorm van een buddy.’
Wist je dat ...
medewerkers in de GGZ in vergelijking met andere branches het meest emotioneel uitgeput zijn?
Empowering leiderschap
‘In de monitor kijken we ook naar wat energiegevers zijn voor zorgprofessionals’, zegt Irene. ‘We zien namelijk dat wanneer zorgmedewerkers veel empowering leiderschap ervaren, de uitputting minder is. Op bevlogenheid scoren ze dan ook meteen een stuk hoger.’
Bij empowering leiderschap zet de leidinggevende medewerkers in hun kracht. Medewerkers denken mee over beslissingen en kunnen zelf mede bepalen wat ze nodig hebben om prettig te werken. Het is een van de punten die IZZ verder gaat onderzoeken met wetenschappers van Universiteit Utrecht. Wanneer is dat empowering leiderschap bijvoorbeeld het meest gewenst? Irene: ‘Ik ben blij dat we zo de brug kunnen slaan tussen praktijk en wetenschap. Die inzichten kunnen we in de zorg goed gebruiken.’
5 tips voor zelfzorg
1. Voer rust- en herstelmomenten in
Het is goed om regelmatig te praten over hoe jij en je collega’s het beste herstellen en uitputting voorkomen. Zo is het belangrijk pauze te nemen en tijdens die pauze echt niet gestoord te worden. Plaats een stoplicht of vlag in de pauzeruimte; bij groen mag je storen, bij rood niet.
2. Vraag om een buddy
Jonge medewerkers voelen zich vaak in het diepe gegooid in een zorgorganisatie. Een meer ervaren collega als buddy is een goede oplossing daarvoor. Informeer of zo’n buddysysteem binnen jouw team mogelijk is. Handig: in de aanpak ‘Behoud Jong Zorgtalent’ van IZZ zit een tweedaagse training voor buddy’s.
3. Kijk naar quick wins
Voorkomen is beter is dan genezen. Kijk welke quick wins helpen de werkdruk te verlichten. Spreek met collega’s bijvoorbeeld af in welke situaties je mailt, appt of belt – en wanneer je elkaar vooral met rust laat.
4. Breng je energiebalans in kaart
Probeer inzicht te krijgen in jouw bronnen van energie en stress. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld de IZZ Zelfscreener (izz.nl/zelfscreener). Bedenk bij de energiegevers en -vreters hoe je deze in evenwicht kunt brengen.
5. Zet in op een lerende organisatie
Uit onderzoek van IZZ blijkt dat een zogeheten lerende organisatie een grote energiegever is voor zorgmedewerkers. IZZ werkt samen met promotiestudent Lynn Colder aan verdiepend onderzoek op dit gebied. Informeer bij jouw werkgever naar de plannen voor zo’n lerende organisatie. De adviseurs Gezond Werken van IZZ denken graag mee.
Over de IZZ Monitor
De Monitor Gezond werken in de zorg is een jaarlijks terugkerend vragenlijstonderzoek van IZZ in samenwerking met Universiteit Utrecht en Universiteit Leiden en gaat over thema’s die te maken hebben met gezond werken. De monitor is uitgevoerd onder leden van Stichting IZZ en PGGM&CO. In 2023 deden 5.048 zorgmedewerkers mee.
Meer informatie over de monitor lees je op izz.nl/monitor