Zorgverleners kunnen wel wat meer zelfcompassie gebruiken

We weten precies hoe we anderen moeten troosten. 'Een huilende baby wieg je, een gestreste vriend geef je aandacht en geruststelling,” zegt Iris. “Maar als het om onszelf gaat, schieten we vaak tekort. En dat geldt niet alleen voor zorgverleners. Het zit diep in onze maatschappij verweven.'

Zelfcompassie, legt ze uit, is simpelweg dezelfde vriendelijkheid die je aan anderen geeft, ook aan jezelf schenken. Dat betekent dat je jezelf erkent als mens: met fouten, onvolkomenheden en alles wat daarbij hoort. 'Het is geen excuus om op je gemak te falen, maar een manier om met mildheid naar jezelf te kijken juist op de momenten dat het tegenzit.'

Veel mensen verwarren zelfkritiek met motivatie. Iris: 'Een beetje zelfkritiek helpt je soms verder. Het zorgt ervoor dat je blijft groeien. Maar sla je daarin door, dan wordt het destructief. Je raakt uitgeput, gaat twijfelen aan je kunnen, en loopt een groter risico op stressklachten of zelfs een burn-out.'

Iris werkt als psycholoog bij The Mental Move, een organisatie die zich richt op het versterken van mentale veerkracht op de werkvloer. Vooral in de zorg ziet zij hoe lastig het is voor professionals om goed voor zichzelf te zorgen. 'Het zit in de aard van zorgverleners om eerst aan anderen te denken. Zelfzorg voelt dan al snel egoïstisch, terwijl het precies het tegenovergestelde is. Je kunt pas duurzaam goed werk leveren, als je ook naar je eigen grenzen en behoeften luistert.'

Een gebrek aan zelfcompassie herken je aan gedachten als: ‘Zie je wel, ik kan ook niks’ of ‘Anderen zullen wel denken dat ik het niet aankan.’ Ook het gevoel dat je overal verantwoordelijk voor bent, zelfs voor dingen buiten je invloed, kan een signaal zijn. 'Dan is het goed om even stil te staan en te reflecteren: wat heb ik nu nodig?'

'Ik geloof dat iedereen baat heeft bij hulp, al is het maar in lichte vorm,' zegt Iris. 'Zeker als je merkt dat zelfkritiek je belemmert in je werk of dagelijks functioneren, is het belangrijk om actie te ondernemen. Praat erover met je leidinggevende of huisarts, en kijk samen wat passend is.'

Bij The Mental Move werken we met stepped care. Je begint bijvoorbeeld met één gesprek, en als het nodig is zet je er een stapje bij. Voor sommige mensen is het al genoeg om een boek te lezen of aan de slag te gaan met een werkboek. De Amerikaanse onderzoeker Kristen Neff heeft werkboeken met opdrachten geschreven over zelfcompassie.’

In haar workshops gebruikt Iris drie basisprincipes:

En nee, op de bank een serie bingewatchen met een zak chips is volgens Iris niet per se zelfcompassie. 'Het gaat om goed voor jezelf zorgen, ook op lange termijn. Dus soms betekent dat: even sporten of op tijd naar bed, ook al heb je daar niet direct zin in.'

Zelfcompassie moet geen nieuwe lat worden om jezelf aan af te meten, waarschuwt Iris. “Je hoeft niet ineens elke dag mindful te zijn of alles liefdevol te benaderen. Soms lukt het even niet, en dat is óók oké. Het gaat erom dat je leert herkennen wanneer je hard voor jezelf bent en dat je dan kiest voor mildheid in plaats van veroordeling.”

Zelf weet ze inmiddels goed hoe dat werkt. “In mijn eerste jaren als psycholoog was ik streng voor mezelf. Nu weet ik: ik hoef niet alles perfect te doen. Ook dit interview? Natuurlijk hoor ik een kritische stem. Maar ik kies ervoor om haar vriendelijk toe te knikken en gewoon mijn verhaal te doen. Dat gun ik iedereen.”

IZZ ontwikkelde samen met The Mental Move een Mentale gezondheidstest voor zorgprofessionals. In tien korte vragen krijg je inzicht in je mentale veerkracht, inclusief praktische tips en advies. 'Een goed vertrekpunt om met jezelf in gesprek te gaan,'zegt Iris.